Tramwaje w Krakowie
GT8S, GT8C, GT8N
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje eksploatowane w Krakowie
- Opublikowano: środa, 02, marzec 2022 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 11548
W sierpniu 2009 roku krakowskie MPK pozyskało pierwszy wagon tramwajowy GT8S - 3037 z Dusseldorfu. W kolejnych latach sprowadzono w sumie 29 takich pojazdów, które po pewnym czasie eksploatacji zaczęły być modernizowane i wyposażane w niskopodłogowy człon. Dzięki temu jeszcze długo będą kursować po ulicach naszego miasta.
Dwukierunkowe tramwaje Düwag GT8S wyprodukowane zostały dla przedsiębiorstwa komunikacyjnego w Dusseldorfie w latach 1973 - 1975. W sumie zakupiono 69 sztuk, z czego w późniejszym okresie 40 egzemplarzy przystosowanych zostało do eksploatacji na trasie premetra. Wagony te oznaczone zostały symbolem GT8SU, a z zewnątrz wyróżniały się między innymi drzwiami dostosowanymi do wysokich peronów. Kraków sprowadził w sumie 28 wagonów GT8S i 1 wóz GT8SU. W Dusseldorfie pozostało 30 sztuk przebudowanych wozów typu GT8SU. Każdy ze zakupionych wagonów kosztował 40 tysięcy Euro.
Wozy GT8S są pojazdami trójczłonowymi, posiadającymi cztery wózki, z czego dwa skrajne są napędowe, wyposażone po jednym silniku o mocy 150 kW. Pojazdy przystosowane są do eksploatacji dwukierunkowej. Na pokład mogą zabrać 51 osób na miejscach siedzących oraz 190 pasażerów na miejscach stojących. Wozy mają aż 27450 mm długości i 2470 mm szerokości, dzięki czemu ich wnętrze jest niezwykle przestronne. Wadą GT8S jest mała liczba drzwi. Każdy z pojazdów posiada ich bowiem tylko cztery pary. Brakuje drzwi w tylnej części wozu.
Pierwszy GT8S przybył do Krakowa w dniu 26 sierpnia 2009 roku. Wóz o numerze 3037 przez kolejne tygodnie przygotowywany był do eksploatacji w naszym mieście. Podczas prac przygotowawczych zmieniono barwy pojazdu, pozostawiając jednak oryginalny wzór malowania, z wyjątkiem niebieskiego paska na wysokości reflektorów. W krakowskim MPK uznano bowiem, że wagon nie powinien jeździć po mieście "smutny". Końcowy efekt przemalowania był tak udany, że identyczny schemat barw postanowiono zastosować na uruchamianym równolegle norymberskim wagonie N8S - 3006. Co ciekawe, pojazd ten wyjechał na linię kilka tygodni przed wozem z Dusseldorfu. W marcu 2010 roku na ulicach Krakowa pojawił się drugi GT8S numer 3049, w którym skorygowano układ barw. Od tego wozu, biały pas na burtach jest węższy, na korzyść szerszego podokiennego pasa w kolorze niebieskim. Taki schemat malowania zastosowano w kolejnych GT8S i przyjęto za standard, również we wszystkich wozach N8S, eksploatowanych wówczas w zajezdni Podgórze.
Poza nowymi barwami, tramwaje wchodzące do ruchu otrzymały pełny komplet wyświetlaczy. Tablice prezentujące numer linii oraz nazwę końcówki znajdują się na ścianach czołowych pojazdu. Z boku zamontowano po dwie (z każdej strony) tablice elektroniczne. Całość uzupełniają dwie brygadówki, dwie "choinki" wewnątrz oraz dwa wewnętrzne wyświetlacze na kabinach motorowych. Wagony wyposażono również w automat do sprzedaży biletów. Początkowo pozostawiono oryginalne miękkie siedzenia. Zmieniona została jedynie tapicerka, dzięki czemu GT8S szybko zdobyły sobie opinię zdecydowanie najwygodniejszych tramwajów kursującym po Krakowie. Niestety, niemieckie siedzenia stopniowo zaczęły być zastępowane przez tradycyjne fotele stosowane w pozostałych pojazdach MPK Kraków. Ponadto, zadecydowano o wymianie okien na posiadające większą powierzchnię otwierania. Taki standard przyjęto dla wszystkich krakowskich wozów GT8S. Tramwaje, które weszły do ruchu wcześniej, również z biegiem czasu przeszły identyczną modernizację wnętrza.
Premiera pierwszego tramwaju z Dusseldorfu na linii w Krakowie odbyła się w dniu 28 listopada 2009 roku i poprzedzona została nocnymi jazdami próbnymi oraz szkoleniem motorowych. Wagon skierowany został do obsługi linii numer 23, jednak już następnego dnia wyjechał na linię numer 19, do której przypisano go na stałe. Do końca 2009 roku w naszym mieście pojawiły się kolejne trzy wozy tego typu o numerach: 3047, 3049 i 3054. Następne wagony zaczęły przychodzić wiosną 2010 roku. Pod koniec sierpnia w Krakowie było już 21 wozów GT8S, z czego 14 sztuk weszło do eksploatacji.
W nocy z 21 na 22 kwietnia 2010 roku na ulice Krakowa wyjechał po raz pierwszy skład GT8S złożony z wagonów 3049 i 3037. Tramwaje połączone były jedynie mechanicznie, a nie elektrycznie. Chodziło bowiem o sprawdzenie, czy taki długi skład zmieści się na krakowskich przystankach. Podczas testów odwiedzono Borek Fałęcki, Bieżanów Nowy, Bronowice Małe i Wzgórza Krzesławickie. Podobne próby przeprowadzono w 2018 roku, tym razem analizując możliwość obsługi takimi składami fragmentu ulicy Królewskiej, podczas planowanej modernizacji ciągu tramwajowego do Bronowic. Więcej o tych próbach można przeczytać tutaj.
W 2011 roku wszystkie planowane do sprowadzenia z Dusseldorfu wagony GT8S pojawiły się w naszym kraju, ale bynajmniej nie w Krakowie. Wozy numer 3045, 3046, 3048, 3052, 3053 i 3055 trafiły bowiem do Poznania w ramach wypożyczenia. W ślad za nimi do stolicy Wielkopolski pojechały krakowskie wozy 3059 i 3065. Pod koniec roku większość wypożyczonych tramwajów powróciła do Krakowa. W Poznaniu pozostały jedynie wozy numer 3046, 3048 i 3055, które w końcu przetransportowano do Krakowa w sierpniu 2012 roku. Więcej o tym można przeczytać tutaj.
W 2011 roku doszło również do przenumerowania pierwszego krakowskiego wagonu GT8S numer 3037 na 3050. Zmiana taka podyktowana była koniecznością zwolnienia numeru 3037 dla dodatkowego wozu EU8N. Numer 3050 pozostał natomiast wolny po skasowanym jeszcze w Dusseldorfie wozie GT8S.
W maju 2012 roku na kilka dni 13 wagonów GT8S zostało zamkniętych na odcinku pomiędzy ulicą Karmelicką i Bronowicami Małymi, gdzie kursowały na zastępczej linii tramwajowej numer 74, odjeżdżającej z przystanku w godzinach szczytu nawet co 4 minuty. Wszystko z powodu konieczności wymiany rozjazdów na skrzyżowaniu ulicy Karmelickiej, Dunajewskiego i Podwale. Tym razem jednak postanowiono utrzymać ruch na odciętym odcinku, a dwukierunkowe tramwaje mogły przejechać z jednego toru na drugi dzięki zastosowanej pierwszy raz od wielu lat w Krakowie nakładkowej przejazdówce torowej. Rozwiązanie to bardzo dobrze sprawdziło się w praktyce, podobnie jak wszystkie GT8S, które przez te kilka dni w ogóle nie zjeżdżały do zajezdni.
Na początku sierpnia 2012 roku na ulicach Krakowa debiutował w końcu wóz GT8S - 3060. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że tramwaj ten w trakcie przygotowywania do ruchu w naszym mieście zyskał nowe ściany czołowe z tworzywa sztucznego. Drugą ciekawostką był fakt, że pojazd ten spędził na przygotowaniu do ruchu niemal trzy lata. Niemniej, efekt końcowy modernizacji ścian czołowych okazał się być całkiem niezły.
| Typ | GT8S |
| Rodzaj wagonu | Silnikowy, dwukierunkowy |
| Producent | DÜWAG |
| Lata produkcji | 1973 - 1975 |
| Szerokość toru [mm] | 1435 |
| Długość całkowita [mm] | 27450 |
| Szerokość całkowita [mm] | 2470 |
| Masa własna [t] | 37 |
| Liczba miejsc siedzących | 51 |
| Liczba miejsc stojących: | 190 |
| Liczba osi | 8 |
| Moc godz. silników [kW] | 2x150 |
| Prędkość maksymalna [km/h] | 70 |
Pochodzące z Dusseldorfu tramwaje początkowo kierowane były do obsługi linii 19, a potem również linii 9 i 10. Od 4 sierpnia 2010 roku cztery wagony obsługiwały linię numer 20, kursującą po nowym torowisku do końcówki "Szklarska". Dzięki temu, po raz pierwszy liniowo wykorzystano możliwość dwukierunkowej jazdy wozów GT8S. Od 30 grudnia 2011 roku wagony zaczęły kursować po kolejnym nowym odcinku torowiska, tym razem na Ruczaj, wożąc pasażerów na liniach numer 12 i 18. W międzyczasie można je było również spotkać na liniach numer 3, 4, 8, 9, 10, 13, 14, 20, 22, 23, 24, 40 i 79.
Po zmianach wprowadzonych w Krakowie od dnia 17 listopada 2012 roku, wozy z Dusseldorfu na stałe zagościły na liniach numer 6, 19 i 23. Pojedyncze sztuki można było również zobaczyć na linii numer 9, a także przy obsłudze pociągów rezerwowych. Wozy GT8S, chociaż sprawdziły się w eksploatacji, w wielu przypadkach okazały się być zbyt małe do obsługi linii. Dlatego w późniejszym okresie czasu kierowano je na trasy charakteryzujące się mniejszą frekwencją pasażerów: 7, 11, 12 i 23. Wciąż wykorzystywana jest też ich możliwość jazdy dwukierunkowej. Przykładowo, w pierwszej połowie 2016 roku obsługiwały one linię 70, docierającą do tymczasowej końcówki "Bardosa" w związku z budową węzła drogi ekspresowej S7 z ulicą Igołomską i Ptaszyckiego w rejonie Kopca Wandy. Wiosną 2017 roku dotarły nawet do Pleszowa. W związku z rozpoczęciem przebudowy tamtejszej pętli, tuż przed nią zlokalizowano tymczasową końcówkę. Poza linią 10, po raz pierwszy obsługiwały wówczas linie 16 i 21. Jesienią 2018 roku na dwa miesiące odcięte od zajezdni zostały na odcinku Bronowice Małe - Bronowice, obsługując linię zastępczą 74, uruchomioną w związku z modernizacją ulicy Królewskiej.
W czerwcu 2014 roku krakowskie MPK dokonało zmiany systemu numeracji tramwajów. Wozy GT8S otrzymały oznaczenie R - zajezdnia Podgórze i F - wozy GT8S oraz numery od 301 w górę. Ponumerowano jest po kolei, czyli pierwszy wóz 3038 otrzymał numer RF301, natomiast ostatni wóz 3065 numer RF328. Pierwszy sprowadzony do Krakowa wagon numer 3037 w wyniku późniejszej zmiany numeru na 3050, oznaczony został zgodnie z kolejnością numerem RF313. Numer RF316 pozostał natomiast nie obsadzony. Wynikało to z faktu wcześniejszej kasacji wozu GT8S numer 3053, który w dniu 19 lutego 2015 roku został staranowany na Rondzie Grunwaldzkim przez przejeżdżającą na czerwonym świetle wywrotkę. Tramwaj nie wrócił już do ruchu, a po kilku miesiącach został przewieziony na złom.
W 2013 roku rozpoczęła się modernizacja pierwszego sprowadzonego do Krakowa wozu GT8S numer 3050, który początkowo oznaczony był numerem 3037. Przebudowa pojazdu trwała wiele miesięcy. W jej wyniku tramwaj zyskał nie tylko nowy, niskopodłogowy człon, ale również dodatkowe jednoskrzydłowe drzwi z tyłu, nowe ściany czołowe identyczne jak w zmodernizowanych wagonach N8C, a także sterowanie chopperowe. Całkowicie odświeżono również wnętrze pojazdu, upodabniając je do wozów NGT8. W odróżnieniu od przebudowywanych w tym samym czasie norymberskich wozów N8S, GT8S - 3050 pozostał pojazdem dwukierunkowym. Tramwaj posiada również stare drzwi harmonijkowe. W związku ze zmianą systemu sterowania, został on oznaczony typem GT8C. Pierwsze jazdy próbne wagonu miały miejsce w wakacje 2014 roku. Po nich rozpoczęły się szkolenia motorowych. Tramwaj debiutował na linii w dniu 2 września. Od tego czasu kursuje wymiennie z innymi wozami GT8S. W czerwcu 2014 roku otrzymał on numer RF313.
Modernizacja wozu GT8C numer 3050 chociaż bardzo udana, okazała się być również dość kosztowna. W związku z tym, w przypadku kolejnych przebudowywanych wagonów GT8S zdecydowano się zmniejszyć zakres ingerencji w pojazd. Wymieniono środkowy człon na niskopodłogowy, zmieniano ściany czołowe, a także instalowano klimatyzację wnętrza. Tak zmodernizowane wagony zaczęto oznaczać symbolem GT8N. Pierwszy z nich był przebudowany w 2016 roku wóz GT8S numer RF323, czyli dawny 3060, który wcześniej wyposażono w nowe ściany czołowe. Pojazd po modernizacji debiutował na linii w dniu 17 listopada 2016 roku. Tramwaje modernizowane w ten sposób zaczęto oznaczać typem GT8N. Niestety, jesienią 2017 roku uczestniczył on w zderzeniu z samochodem dostawczym na jednym z przejazdów przy ulicy Wielickiej. Podczas odbudowy ściany czołowej, zastosowano w nim nowy panel, identyczny jak w innych modernizowanych wozach tego typu. W styczniu 2018 roku powrócił on na linię i jako jedyny posiadał różne ściany czołowe na swoich końcach. Wyróżniał się również nieco innym wzorem malowania. W takim stanie nie pojeździł jednak zbyt długo. Jesienią 2020 roku uległ on bowiem kolizji, w wyniku której obie ściany czołowe zostały ujednolicone i wagon ostatecznie stracił swój indywidualny wygląd.
Tymczasem prowadzone były prace przy modernizacji kolejnych wagonów GT8S. Na przebudowę trafiały niemal kolejno wozy od RF328 w dół. Dzięki wyposażeniu w niskopodłogowy człon, zwiększyło się znaczenie wozów GT8N w obsłudze linii tramwajowych w Krakowie. Zaczęły być one kierowane do ruchu wymiennie ze zmodernizowanymi wozami EU8N, kursując na takich liniach jak: 1, 13, 22 (w dni wolne) czy 24. Pojazdy te bardzo często obsługują linie tymczasowe, uruchamiane na czas prowadzonych remontów i inwestycji komunikacyjnych.
Wśród zmodernizowanych wozów GT8N wyróżnia się wagon RF321. Podczas przebudowy zyskał on bowiem drzwi, pochodzące z jednego z wozów N8S, który również trafił do modernizacji. Drzwi te posiadają mniejszą powierzchnię przeszkloną. Część przeszklona i zabudowana są mniej więcej podzielone po równo. Oryginalne drzwi z wozów GT8S posiadają natomiast większą powierzchnię przeszkloną, zajmującą około 2/3 wysokości drzwi.
W czerwcu 2019 roku na ulicach Krakowa debiutował zmodernizowany wóz numer RF311. Poza zastosowanymi elementami, jak w innych wagonach GT8N, zyskał on nowe wyposażenie elektryczne firmy Woltan. Skutkiem ubocznym takiego rozwiązania jest charakterystyczne "miauczenie" przy ruszaniu i hamowaniu. Przy okazji zainstalowano system monitoringu zewnętrznego oraz wymieniono wszystkie wyświetlacze na urządzenia firmy Pixel. W związku z tym, wagon ten również określany jest typem GT8C, chociaż w odróżnieniu od wozu numer RF313, nie posiada dodatkowych drzwi w tylnej części.
W podobny sposób unowocześniono jeszcze dwa wagony GT8S: RF310 i RF303, przy czym ten drugi wóz został przenumerowany na RF312. Chodziło bowiem o to, aby wszystkie zmodernizowane wozy GT8C, wyposażone w nową aparaturę elektryczną, zostały zgrupowane w przedziale od RF311 do RF313. W związku z tym, wagon noszący dotychczas numer RF312 wiosną 2020 roku zmienił oznaczenie na RF316, który wcześniej nie był obsadzony z uwagi na kasację wozu numer 3053, staranowanego przez ciężarówkę na Rondzie Grunwaldzkim.
W lutym 2019 roku na linię wyjechał pierwszy wagon GT8N, zbudowany na bazie wozu GT8SU numer 3223. Pojazd ten trafił do Krakowa w grudniu 2017 roku. Przez ponad rok był przygotowywany do ruchu w naszym mieście. W tym przypadku trzeba było wprowadzić znacznie więcej zmian, niż w sprowadzanych wcześniej wozach GT8S. Wśród dodatkowych zmian była konieczna przebudowa stopni. Wozy GT8SU w Dusseldorfie były bowiem przystosowane zarówno do obsługi kolei miejskiej, wyposażonej w wysokie perony, jak i tras tramwajowych z niskimi platformami. W związku z tym, pojazdy te posiadały ruchome stopnie. Rozwiązanie to w Krakowie zostało usunięte, a w jego miejsce zamontowano normalne stopnie oraz drzwi identyczne, jak w innych wozach GT8S.
W ramach przygotowania do ruchu w naszym mieście od razu dokonano modernizacji, wymieniając środkowy człon na niskopodłogowy, odświeżono wnętrze, a także zainstalowano nowe ściany czołowe i pulpity motorniczego. Tramwaj wyjechał na ulice Krakowa z numerem RF329. W Niemczech wciąż eksploatowane były pozostałe 32 wozy GT8SU. Początkowo spodziewano się sprowadzenia przez MPK kolejnych pojazdów tego typu. Ostatecznie jednak, żaden z nich nie trafił do Krakowa.
W sierpniu 2020 roku w liniowej eksploatacji pozostawało 5 wozów GT8S, które nie przeszły modernizacji. Były to wagony oznaczone numerami od RF301 do RF305. Wszystkie one posiadały reklamy całopojazdowe. Docelowo, krakowskie MPK planuje wyposażyć w niskopodłogowy człon wszystkie wozy pochodzące z Dusseldorfu. Spośród sprowadzonych do Krakowa 28 wagonów GT8S i 1 wozu GT8SU, w ruchu znajdowały się wszystkie tramwaje z wyjątkiem jednego GT8S.
W 2021 roku proces modernizacji wagonów GT8S zakończył się. W dniu 29 lipca po raz ostatni na linii 11 kursował wagon GT8S numer RF304. Przed południem zjechał on z pętli Czerwone Maki P+R do zajezdni Podgórze, by w Stacji Obsługi i Remontów przejść modernizację. Prace przy tym pojeździe zakończyły się w dniu 22 grudnia, gdy tramwaj po krótkiej prezentacji, już z niskopodłogowym członem, ponownie wyjechał na linię 11. W sumie w Krakowie modernizacji poddano 28 wagonów GT8S.
W marcu 2022 roku wagony GT8N i GT8C kursowały na liniach: 6, 11, 13, 17, 20, a także na linii 22 w dni wolne. Dodatkowo obsługiwały pociągi rezerwowe.
Komentarze