ST44
- Nadrzędna kategoria: Kolej
- Kategoria: Lokomotywy spalinowe
- Opublikowano: wtorek, 09, kwiecień 2019 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 24105
Przez wiele lat były najsilniejszymi spalinowozami poruszającymi się po polskich torach. W konsekwencji rozpoczęcia ich importu z ZSRR, wstrzymana została produkcja i dalszy rozwój silnych lokomotyw spalinowych polskiej produkcji. Mimo to do dziś są uznawane za kultowe, przede wszystkim dzięki specyficznemu odgłosowi pracy silnika i dużej ilości wydawanego dymu, czego skutkiem są również olbrzymie ilości paliwa i oleju zużywanego podczas eksploatacji.
Radzieckie lokomotywy spalinowe serii M62, bo o nich mowa, na polskich kolejach występują pod oznaczeniem serii ST44. Najbardziej znane są jednak pod przydomkiem „gagarin”. Pojazdy te produkowane były w latach 1965 - 1988 w zakładach LTZ w Ługańsku w ZSRR. Zaprojektowane zostały z myślą o eksploatacji na kolejach węgierskich. Konstrukcja okazała się być na tyle udana jak na ówczesne czasy, że ZSRR podjęło produkcję zarówno na własny rynek, jak i zagraniczny. Poza wersją jednoczłonową montowane były również pojazdy dwu i trójczłonowe. Do Polski sprowadzano jednak tylko te pierwsze lokomotywy. W latach 1966 - 1988 importowano w sumie 1182 sztuki. Poza tym, pojazdy te można było spotkać właściwie we wszystkich krajach „demokracji ludowej”. Eksploatowane były między innymi w NRD, w Czechosłowacji, na Węgrzech, a nawet w Chinach, Mongolii czy na Kubie. Spalinowozy te przeznaczone są do prowadzenia ciężkich pociągów towarowych. Mimo to często używane były również do obsługi składów pasażerskich, nie tylko w naszym kraju.
Pudło lokomotywy ST44 liczy 17550 mm długości i osadzone jest na dwóch, trójosiowych wózkach. Spalinowóz posiada przekładnię elektryczną. W oryginalnej wersji pojazd napędzał dwusuwowy, dwunastocylindrowy, widlasty, 48 zaworowy, doładowany silnik wysokoprężny z przepłukiwaniem wzdłużnym, o mocy 1470 kW i pojemności skokowej 150,6 litra. Silnik ten charakteryzował się dużą mocą przy jednoczesnym znacznym zużyciu paliwa i oleju silnikowego. Ponoć katalogowe zużycie paliwa wynosi około 25kg/h na biegu jałowym, natomiast około 320kg/h przy mocy znamionowej. Nie dziwi więc fakt, że lokomotywa posiada zbiornik paliwa o pojemności 3900 litrów. Silnik spalinowy napędza prądnicę, która wytwarza prąd służący do napędzania silników elektrycznych, które zlokalizowane są przy każdej z osi. Prędkość maksymalna lokomotywy wynosi 100km/h. Dzięki zastosowaniu stosunkowo prostej konstrukcji, „gagariny” od początku cechowały się niezawodnością. Dodatkowo, dzięki odpowiedniej konstrukcji, silnik spalinowy można uruchamiać bez konieczności wstępnego podgrzewania. Ma to szczególne znaczenie przy niższych temperaturach, stąd nie dziwi, że takie rozwiązanie zastosowano akurat w radzieckich lokomotywach. Lokomotywy ST44 mają też szereg wad. Poza wspomnianą wcześniej paliwożernością, pojazdy te niekorzystnie oddziaływały na tory, po których się poruszały. Stąd, na wiele linii kolejowych w naszym kraju do chwili obecnej mają zakaz wjazdu i generalnie mogą korzystać z linii kolejowych o dobrej jakości torowiska.
PKP zakupiła w sumie 1182 lokomotywy tej serii. 68 z nich przystosowanych zostało do pracy na torze o szerokości 1520 mm. Trafiły one do eksploatacji na linię LHS, gdzie pracują do dnia dzisiejszego. Pozostałe pojazdy otrzymały numery od 001 do 1113. Ostatnia lokomotywa dostała numer 1500 z uwagi na posiadanie wózków z bezwidłowym prowadzeniem zestawów kołowych. Pojazdy eksploatowane na LHS oznaczone zostały numerami od 2001 do 2068.
Lokomotywy ST44 na dwie dekady zdominowały obsługę ciężkiego ruchu towarowego na polskich torach. Przez pewien okres czasu były najliczniejszą serią na polskich kolejach. Wraz z elektryfikacją kolejnych odcinków, a przede wszystkim wskutek spadku przewozów w latach dziewięćdziesiątych, większość sztuk wycofano z ruchu i złomowano. Seria w ogóle miała być wyłączona z eksploatacji na rzecz lokomotyw serii ST43, produkcji rumuńskiej, jednak na początku obecnego wieku trend się odwrócił. Obecnie, w naszym kraju w eksploatacji znajduje się 147 lokomotyw, z czego 89 egzemplarzami dysponuje PKP Cargo, natomiast na LHS pracują 58 sztuki. Pozostałe pojazdy należą do prywatnych przewoźników.
Radzieckie spalinowozy z biegiem czasu zaczęły przechodzić stopniowe modernizacje, polegające przede wszystkim na wymianie silników spalinowych na nowe, bardziej ekonomiczne i przyjazne dla środowiska. W 2007 roku bydgoska PESA zmodernizowała dla PKP Cargo i LHS 50 lokomotyw, natomiast w 2011 roku podpisano umowę na unowocześnienie dalszych 26 pojazdów. Wcześniej, bo już w 2005 roku w dwóch lokomotywach pracujących na LHS zabudowano silniki firmy Caterpillar o mocy 2240 kW oraz prądnice główne firmy Lechmotoren. Modernizację wykonały zakłady Fablok w Chrzanowie. Pojazdy otrzymały numery 3001 i 3002. Odtąd są to najsilniejsze lokomotywy spalinowe pracujące na PKP.
Poza zakładami PESA i Fablok, modernizację ST44 prowadzi również nowosądecki Newag przy współpracy z amerykańskim koncernem General Electric. W ramach przebudowy powstają lokomotywy noszące oznaczenie 311D, a na PKP LHS ST40s. Pojazdy te, poza wymianą jednostek napędowych, zyskują zupełnie nowy wygląd pudła. Kabiny pozostają zabudowane, natomiast pomiędzy nimi znajduje się przedział maszynowy z zewnętrznymi pomostami, z których możliwy jest bezpośredni dostęp do maszynowni.
Także przewoźnicy prywatni, którzy weszli na polskie tory od początku obecnego stulecia, bardzo chętnie wykorzystują do obsługi swoich pociągów zmodernizowane lokomotywy sprowadzone z Niemiec czy z Estonii. Wśród firm eksploatujących pojazdy z rodziny ST44 można wymienić między innymi: CTL Loogistics, DB Schenker, ITL Polska, Kolej Bałtycka, Lotos Kolej, Orlen KolTrans, Pol-Miedź Trans, PPM-T, Koltar, Kolprem, Rail Polska, STK, ZIK.
Lokomotywy serii ST44 nie zostały wyposażone w system ogrzewania składów pasażerskich. Mimo to, w okresie letnim często prowadziły składy pasażerskie. Natomiast dzięki instalacji sterowania wielokrotnego mogły być wykorzystywane w trakcji podwójnej, a nawet potrójnej, co jest stosowane głównie na trasie LHS do dnia dzisiejszego.
Pierwsza lokomotywa ST44-001 po zakończeniu eksploatacji nie została złomowana. Zdecydowano się zachować ją dla potomnych, dzięki czemu obecnie można ją zobaczyć w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, gdzie prezentowana jest jako nieczynny eksponat.
Z kolei lokomotywa ST44 - 607 prowadziła pociąg towarowy, który zderzył się ze składem pasażerskim w dniu 19 sierpnia 1980 roku pod Otłoczynem, na trasie Kutno - Toruń. W wyniku katastrofy śmierć poniosły 64 osoby i było to najtragiczniejsze tego typu zdarzenie w historii polskich kolei.
W lokomotywowni Łazy do początku 2009 roku eksploatowana była tysięczna lokomotywa ST44 dostarczona dla PKP. Przez większość okresu eksploatacji nosiła ona numer… 966, ponieważ w numeracji tej nie uwzględniono pojazdów eksploatowanych na LHS, które posiadają osobną numerację. Lokomotywa posiadała pamiątkową tablicę w języku polskim i rosyjskim, informującą że jest tysięcznym egzemplarzem zakupionym przez PKP. W 2009 roku pojazd poddano modernizacji. Po jej zakończeniu lokomotywa wyjechała już z numerem 1224.
|
Numery inwentarzowe |
Producent | Lata budowy | Ilość |
| ST44 - 001...1113, 1500, 2001 - 2068 | LTZ Ługańsk | 1965 - 1988 | 1182 |
| PKP Cargo Północny Zakład Spółki w Gdyni | 206, 717, 933, 992, 1056, 1204, 1208, 1218, 1227, 1228, 1229, 1230, 1231, 1233 |
| PKP Cargo Południowy Zakład Spółki w Katowicach | 199, 983, 1203, 1241, 1243, 1247, 1249, 1250, 1251 |
| PKP Cargo Zachodni Zakład Spółki w Poznaniu | 1201, 1205, 1206, 1212, 1213, 1216, 1219, 1232, 1239, 1245 |
| PKP Cargo Śląski Zakład Spółki w Tarnowskich Górach | 489, 1202, 1210, 1240 |
| PKP Cargo Centralny Zakład Spółki w Warszawie | 089, 163, 172, 282, 313, 324, 358, 360, 399, 615, 700, 788, 862, 878, 949, 1028, 1074, 1081, 1083, 1096, 1099, 1101, 1102, 1103, 1106, 1108, 1109, 1110, 1112, 1113, 1217 |
| PKP Cargo Dolnośląski Zakład Spółki we Wrocławiu | 1207, 1209, 1211, 1214, 1215, 1220, 1221, 1222, 1223, 1224, 1225, 1226, 1234, 1235, 1236, 1237, 1238, 1242, 1244, 1246, 1248 |
| PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa sp. z o.o. | 2003, 2004, 2006, 2007, 2010, 2011, 2015, 2018, 2021, 2023, 2025, 2026, 2030, 2031, 2033, 2034, 2035, 2036, 2037, 2038, 2039, 2043, 2045, 2046, 2049, 2054, 2055, 2056, 2057, 2059, 2061, 2062, 2066, 3001, 3002 |
| PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa sp. z o.o. - ST44s | 01, 02, 03, 04, 05, 06, 07, 08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23 |
| Oznaczenie kolejowe | ST44 |
| Szerokość toru | 1435 mm / 1520 mm |
| Masa lokomotywy | 116,5 t |
| Układ osi | Co-Co |
| Nacisk osi na tor | 190 kN |
| Silnik spalinowy ( typ ) | 14D40 / 12CzN26/26 |
| Moc ciągła | 1470 kW |
| Prędkość konstrukcyjna | 100 km/h |
| Długość ze zderzakami | 17550 mm |
| Największa szerokość | 2950 mm |
| Największa wysokość od główki szyny | 4630 mm |
| Średnica kół | 1050 mm |
| Zapas paliwa | 3900 l |
Lokomotywy należące do PKP Cargo, które zostały zmodernizowane, otrzymały nowy zakres numeracji, począwszy od numeru 1201 wzwyż. Pojazdy te w sporej części trafiły na Dolny Śląsk, gdzie obecnie przejęły obsługę trakcyjną po lokomotywach ST43, odchodzących na emeryturę. Seria ST44 jeszcze na przełomie wieków przewidziana była do całkowitego wycofania z eksploatacji. Dziś już wiadomo, że zmodernizowane egzemplarze jeszcze długo będą kursować po polskich torach. W maju 2018 roku PKP Cargo zawarło bowiem umowę z zakładami PESA Bydgoszcz S.A. na naprawę 5. poziomu 38 lokomotyw. Modernizacja zakłada między innymi montaż nowego silnika.
Komentarze