Tramwaje w Europie
Niemcy - Düsseldorf
- Nadrzędna kategoria: Tramwaje
- Kategoria: Tramwaje na świecie
- Opublikowano: poniedziałek, 18, wrzesień 2023 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 2084
Düsseldorf jest jednym z największych i najważniejszych miast w zachodnich Niemczech. Podstawę systemu transportowego przez dekady stanowił tramwaj, który w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku zaczął być przekształcany w sieć szybkiej kolei miejskiej, określanej tu także mianem metra.
Pierwsze wzmianki o osadzie w miejscu współczesnego Düsseldorfu sięgają 1135 roku. W 1288 roku otrzymał prawa miejskie. Od 1380 roku miasto było siedzibą księstwa Bergu, a w 1815 roku stało się częścią państwa pruskiego i stolicą rejencji Düsseldorf. Po drugiej wojnie światowej, Dusseldorf stał się stolicą nowo utworzonego kraju związkowego Nadrenia Północna-Westfalia. Od tego czasu miasto bardzo mocno się rozwinęło pod względem gospodarczym. Obecnie jest siedzibą wielu znanych niemieckich koncernów, takich jak: ThyssenKrupp, E.ON, Henkel, czy Metro AG. Swoje siedziby mają tu też światowi potentaci ubezpieczeniowi: ARAG i Ergo Group. Głównym środkiem transportu w Dusseldorfie przez dziesięciolecia była sieć tramwajowa. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto prace nad jej przebudową na szybką kolej miejską. Podobnie jak w innych miastach zachodnich Niemiec, tego procesu nie udało się zakończyć. Stąd obecnie na ulicach Düsseldorfu zobaczyć można zarówno typowe wagony tramwajowe, jak i pociągi kolei miejskiej. Na wielu odcinkach poruszają się one po tych samych torach, wzajemnie się uzupełniając.
Początki komunikacji tramwajowej w Düsseldorfie sięgają 1873 roku. Ruszyła wówczas budowa pierwszej linii tramwaju konnego. Rozpoczęła ona funkcjonowanie z początkiem lutego 1876 roku na trasie Burgplatz – Bergisch-Märkischer Bahnhof, a kilka dni później także z Burgplatz do Tonhalle. Tramwaje od początku poruszały się po torach o rozstawie 1435 mm. Do 1877 roku w mieście funkcjonowało już 5 linii tramwajowych. W 1896 roku na ulice Düsseldorfu wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne. Początkowo oba systemy obsługiwane były przez dwie różne firmy. Równolegle zaczęły powstawać pierwsze połączenia międzymiastowe. Kolej ekspresowa Rheinische Bahngesellschaft określana jako K-Bahn, połączyła w grudniu 1898 roku Düsseldorf z Krefeld. W latach 1899 - 1900 uruchomiono z kolei Düsseldorf-Duisburger Kleinbahn, zapewniającą połączenie do Duisburga. Obie trasy przetrwały do dziś i są obsługiwane w ramach szybkiej kolei miejskiej.
W 1900 roku zakończono eksploatację tramwajów konnych. Odtąd w Düsseldorfie rozwijały się tramwaje elektryczne, które szybko oplotły gęstą siecią całe miasto. W trakcie II wojny światowej zabudowa miasta mocno ucierpiała. Niemniej, udało się ją uratować przed ostatecznym zniszczeniem. Dzięki temu, już 8 marca 1945 roku możliwe było wznowienie ruchu tramwajowego po ulicach Düsseldorfu.
Podobnie jak w innych miastach zachodnich Niemiec, także w Düsseldorfie w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku pojawiły się plany przekształcenia istniejącej sieci tramwajowej w metro. Tramwaje uznano bowiem za przeżytek. Zakładano budowę liczącej około 47 kilometrów długości sieci metra, składającej się z 5 linii. Tory tramwajowe miały zupełnie zniknąć z ulic miasta. Metro wraz z liniami autobusowymi miało je całkowicie zastąpić. Władze Nadrenia Północna-Westfalii, jako podmiotu współfinansującego modernizację systemu transportowego, ostatecznie skłoniły włodarzy Düsseldorfu do realizacji koncepcji systemu lekkiej kolei, który swoim zasięgiem objąć miał cały obszar doliny Renu i zagłębia Ruhry.
W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto przekształcanie istniejącej sieci tramwajowej w szybką kolej miejską. Dzięki temu, że tory tramwajowe w Düsseldorfie miały normalny rozstaw, nie było z tym większych problemów. W ten sposób mogły też powstać wspólne odcinki, po których poruszają się pojazdy obu środków transportu. Jednocześnie tramwaje lub kolej miejska mogły docierać do sąsiednich miast: Neuss, Meerbusch, Krefeld, Duisburg i Ratingen.
Pierwszy podziemny odcinek kolei miejskiej w Düsseldorfie oddano do użytku w 1988 roku. Poprowadzony został po najbardziej obciążonej relacji w mieście pomiędzy historycznym centrum i głównym dworcem kolejowym. Pierwsza główna linia kolei miejskiej wiedzie z Duisburga do Oberbilk i dalej na południe Düsseldorfu. Z trasy tej korzystają obecnie linie U78 i U79. Drugą główną trasą jest połączenie z Krefeld i Neuss przez centrum Düsseldorfu do Lierenfeld. Tu kursują linie U70, U74, U75, U76 i U77. Wspólny czterotorowy tunel zbudowano na odcinku między Heinrich-Heine-Allee i dworcem głównym. Niektóre perony przystankowe na tym odcinku znajdują się na różnym poziomie.
W 2007 roku rozpoczęła się budowa trzeciej linii głównej, określanej jako Wehrhahn. W przeciwieństwie do dwóch poprzednich tras, obsługiwanych przez wysokopodłogowe składy typowe dla kolei miejskiej, na trzeciej linii miały kursować niskopodłogowe wagony tramwajowe. W 2016 roku oficjalnie otwarto podziemne stacje, a następnego dnia regularne kursowanie rozpoczęły linie U71, U72, U73 i U83. W chwili otwarcia, funkcjonowanie zakończyły naziemne linie tramwajowe, poruszające się równolegle do nowego odcinka tunelowego. Wspomniane linie obsługiwane są niskopodłogowymi wagonami tramwajowymi Siemens NF8U. Poza odcinkiem tunelowym, linie te korzystają z dawnych torowisk linii tramwajowych. Mimo to, również określane są mianem kolei miejskiej. W związku z tym, dokonano zmiany oznaczenia linii, na przykład linię tramwajową 712 zmieniono na U72.
Wiosną 2023 roku w Dusseldorfie funkcjonowało 11 linii obsługiwanych przez typowy, chociaż nowoczesny i w pełni niskopodłogowy, tabor tramwajowy. Było to 7 linii tramwaju klasycznego: 701, 704, 705, 706, 707, 708 i 709 oraz 4 linie szybkiej kolei miejskiej: U71, U72, U73, U83.
Najstarszymi pojazdami eksploatowanymi na sieci tramwajowej w Dusseldorfie są wagony Duewag NF6, pochodzące z lat 1996 - 1999. Wówczas zakupiono ich 48 sztuk i oznaczono numerami z przedziału od 2101 do 2148. Obsługują linie: 701, 704, 705, 706 i 708. Są trójczłonowe i w całości niskopodłogowe.
Z lat 2000 - 2002 pochodzi 36 wagonów Siemens Combino NF10. Pojazdy te posiadają aż 7 członów i mierzą 40 metrów długości. Oznaczone są numerami z przedziału 2001 - 2036 i obsługują linie: 701, 705, 707 i 709.
W 2003 roku zakupiono nieco krótsze wagony Siemens Combino NF8. Posiadają one pięć członów i około 30 metrów długości. 15 egzemplarzy oznaczono numerami od 2201 do 2215. Kursują na liniach: 701, 706 i 707.
Z lat 2006 - 2012 pochodzi natomiast 76 wagonów Siemens Combino NF8U, oznaczonych numerami od 3301 do 3376. Pojazdy te zakupione zostały z myślą o obsłudze linii szybkiej kolei miejskiej, stąd kursują na liniach: U71, U72, U73 i U83 przeważnie w trakcji podwójnej. Jako jedyne spośród tramwajów eksploatowanych w Düsseldorfie są dwukierunkowe.
Przed wprowadzeniem nowoczesnych, niskopodłogowych tramwajów w Düsseldorfie, eksploatowane były wozy typu GT6, B4 i GT8 produkcji Duewag. Większość z nich trafiło do innych miast, w tym również polskich. Wozy GT6 zakupił Poznań i Szczecin. Pierwsze z tych miast pozyskało również znaczną liczbę wozów GT8, natomiast pojedyncze doczepy znalazły się w Szczecinie. Wagony GT8 sprzedano także do irańskiego miasta Meszhed.
Oprócz linii tramwajowych, w Düsseldorfie wiosną 2023 roku roku funkcjonowało 7 linii kolei miejskiej, oznaczonych numerami: U70, U74, U75, U76, U77, U78 i U79. Warto podkreślić, że linia U70 ma charakter ekspresowy, zapewniając szybkie połączenie Düsseldorfu do Krefeld. Wszystkie powyższe linie obsługiwane były przez wysokopodłogowe pociągi typu GT8SU i B80D, wyprodukowane przez zakłady Duewag.
Jednostki B80D pozyskiwane były od 1981 roku do obsługi lekkiej kolei miejskiej. W sumie do 1993 roku zakupiono 101 pojazdów. Zostały one fabrycznie przystosowane do obsługi wysokich peronów. Dzięki obniżanym stopniom, mogą one również zatrzymywać się przy niskich peronach.
W celu uzupełnienia taboru lekkiej kolei miejskiej, w latach 1981 - 1984 dostosowano 36 wagonów tramwajowych GT8S, pochodzących z lat 1973 - 1974, do obsługi wysokich peronów. W tym celu zamontowano w nich wyższe wózki, drzwi wyposażone w składane schody, a także przebudowano przód na asymetryczny. Chodziło bowiem o to, aby zniwelować przestrzeń pomiędzy krawędzią peronu, a drzwiami znajdującymi się na przednim, prawym skosie pudła pojazdu. Zmodernizowane pojazdy otrzymały oznaczenie GT8SU i numery z przedziału od 3201 do 3236.
Wagony te miały zostać odsprzedane do Krakowa, podobnie jak wcześniej niezmodernizowane GT8S. W grudniu 2017 roku wóz numer 3223 został na próbę sprowadzony do Krakowa i udanie przebudowany na typ GT8N numer RF329. W ramach modernizacji wymieniono w nim środkowy człon na niskopodłogowy, a także zamontowano normalne drzwi i schody oraz nowe, symetryczne ściany czołowe. Krakowskie MPK początkowo chciało pozyskać kolejne wozy tego typu, jednak ze względu na problemy z wprowadzaniem do ruchu nowych jednostek Bombardier HF6, wagony GT8SU musiały pozostać w ruchu w Niemczech. Dopiero w listopadzie i grudniu 2022 roku do Krakowa dotarło 5 GT8SU o numerach: 3203, 3205, 3209, 3213 i 3236. Trzy z wagonów miały być zmodernizowane i przeznaczone do ruchu, natomiast dwa posłużyć, jako magazyn części zamiennych. Tymczasem wiosną 2023 roku wozy GT8SU wciąż kursowały w składach na linii U75 w Düsseldorfie. W sierpniu tego samego roku w niemieckiej prasie pojawiła się informacja o planach sprzedaży do Krakowa pozostałych 21 wozów GT8SU.
W celu wycofania z ruchu wagonów GT8SU, zamówiono 59 pojazdów Bombardier HF6. Miały one trafić do Düsseldorfu w latach 2017 - 2020. Problemy ze skrajnią i wózkami spowodowały jednak poważne opóźnienie dostaw. W 2020 roku Düsseldorfie znajdowało się kilka pojazdów HF6, które przechodziły jazdy testowe i szkoleniowe. Dopiero w połowie 2022 roku weszły one do liniowej eksploatacji. Wszystkie wagony miały zostać przekazane do ruchu do 2024 roku.
Operatorem sieci transportu publicznego w Düsseldorfie jest Rheinbahn AG, który jest członkiem związku komunikacyjnego Verkehrsverbund Rhein-Ruhr. Długość sieci tramwajowej wynosi około 80 kilometrów. Sieć tramwajowa i kolei miejskiej są ze sobą mocno zintegrowane. Do tego stopnia, że w przypadku niektórych linii ciężko jest je właściwie sklasyfikować. Podobnie, jak w innych miastach zachodnich Niemiec, w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku zrezygnowano z budowy kolei miejskiej, w zamian realizując podziemne trasy tramwajowe, które są znacznie tańsze zarówno w budowie, jak i w późniejszym utrzymaniu. Mimo to, wszystkie odcinki podziemnie określane są w Düsseldorfie mianem metra. Poza tunelami, zarówno tramwaje, jak i kolej miejska, posiadają odcinki w normalnych ruchu miejskim, poruszając się w śladzie dawnych tras tramwajowych.
PSMKMS & Impuls
