Trolejbusy w Polsce
Trolejbusy w Gdyni
- Nadrzędna kategoria: Trolejbusy
- Kategoria: Trolejbusy w Polsce
- Opublikowano: niedziela, 24, listopad 2019 21:00
- PSMKMS
- Odsłony: 9526
W Gdyni funkcjonuje jeden z trzech systemów trolejbusowych w naszym kraju. Swoim zasięgiem obejmuje również sąsiedni Sopot. Gdyńska sieć trolejbusowa jest obecnie największą i najnowocześniejszą w Polsce, niewątpliwie stanowiąc wizytówkę nadmorskiego miasta.
Gdynia, obok Sopotu i Gdańska wchodzi w skład Trójmiasta - największej polskiej aglomeracji leżącej nad Morzem Bałtyckim. Miasto to stworzone w dwudziestoleciu międzywojennym, miało być konkurentem dla pobliskiego Gdańska. Wciąż jednak pozostawało w jego cieniu. Dziś sytuacja powoli ulega zmianie. Gdynia wychodzi na prowadzenie. Mimo braku zabytków, miasto z roku na rok staje się coraz piękniejsze i pod wieloma względami wyprzedza pobliski Sopot czy Gdańsk. Jednym z czynników, które mają na to wpływ, jest komunikacja miejska. W Gdyni eksploatowane są obecnie dwa środki transportu miejskiego, jeżeli nie liczyć jeszcze kolejki SKM. Są to autobusy i trolejbusy. Na stronie tej chciałbym opisać wyłącznie sieć trolejbusową, jedną z trzech czynnych w naszym kraju.
Dopiero co powstałe, lecz prężnie rozwijające się miasto, od początku potrzebowało odpowiedniej komunikacji miejskiej. Stąd, już w latach dwudziestych ubiegłego wieku na terenie Gdyni zaczęły funkcjonować pierwsze linie autobusowe. Plany uruchomienia komunikacji trolejbusowej w Gdyni narodziły się jeszcze przed wybuchem II wojny światowej. W 1929 roku w mieście zdecydowano się jednak na trakcję autobusową. Dopiero permanentny deficyt paliwa w czasie II wojny światowej skłonił okupujących Gdynię Niemców do uruchomienia autobusów na prąd. Dzięki temu, w 1942 roku powstała pomysł, który zrealizowano już 18 września 1943 roku. Wówczas na na ulice Gdyni wyjechały pierwsze trolejbusy. Rozpoczęły one kursowanie po trasie spod Urzędu Miasta do dworca kolejowego Gdynia Chylonia.
Dopiero co uruchomiona sieć trolejbusowa dość mocno ucierpiała w wyniku przejścia frontu pod koniec II wojny światowej. Trolejbusy posłużyły między innymi do budowy barykad. Po wojnie, elektryczne autobusy powróciły na ulice Gdyni dopiero 19 marca 1946 roku. Początkowe trudności szybko zaczęły być przezwyciężane, dzięki czemu sieć trolejbusowa zaczęła się powiększać. Pod koniec 1947 roku gdyńskie trolejbusy dotarły do Sopotu. Wcześniej, bo we wrześniu 1947 roku dotychczasowa zajezdnia mieszcząca się przy ulicy Derdowskiego została przeniesiona do bazy autobusowej przy alei Zwycięstwa, gdzie funkcjonowała do 2007 roku. Jednocześnie braki taborowe starano się uzupełniać sprowadzaniem wozów ze zlikwidowanych sieci, między innymi z Olsztyna i Wrocławia. W kolejnych latach sieć trolejbusowa dalej się rozwijała. W 1949 roku dotarła do Małego Kacka, a rok później do Gdyni Cisowej. Pod koniec 1953 roku w mieście funkcjonowało już 5 linii trolejbusowych.
Na początku lat sześćdziesiątych podjęto decyzję o wymianie taboru. Dotychczasowe niemieckie pojazdy zastąpione zostały nowszymi, czechosłowackimi Škodami. Połowa lat sześćdziesiątych była jednym z najlepszych okresów w historii gdyńskich trolejbusów. W mieście funkcjonowało aż 10 linii, na których każdego dnia kursowało 99 pojazdów. Niestety, nadszedł przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych i do Gdyni dotarła ogólnopolska tendencja likwidacji sieci trolejbusowych. Trolejbusy zniknęły wtedy z ulic Legnicy, Olsztyna, Poznania, Wałbrzycha i Warszawy. W Gdyni również planowano je zastąpić autobusami, co wiązało się chociażby z końcem zakupów nowych pojazdów u naszych południowych sąsiadów. Taka decyzja, połączona z zaprzestaniem remontów dotychczas posiadanych wozów, szybko skutkowała pogorszeniem się stanu parku taborowego. Jednocześnie, coraz częściej podczas inwestycji przeprowadzanych w mieście zapominano o trolejbusach. Poszerzano ulice, lecz nikt nie wieszał już nad jezdniami trakcji elektrycznej, co wiązało się z likwidacją kolejnych linii. Właśnie wtedy zdecydowano o likwidacji połączenia do Oksywia i do Stoczni. W efekcie tych działań, w 1974 roku po mieście kursowały już tylko 4 linie.
Mimo negatywnych tendencji, w 1971 roku zaproponowano stworzenie trolejbusu w oparciu o autobus Jelcz-Berliet PR110U. Jednak dopiero w latach 1974 - 1976 roku wykonano pierwsze dwa prototypy. Jednocześnie, w mieście pojawiły się pierwsze radzieckie trolejbusy typu ZiU-9.
W drugiej połowie lat siedemdziesiątych gdyńskie trolejbusy zaczęły wracać do łask. Przyczynił się do tego przede wszystkim kryzys paliwowy, na tle którego autobusy na prąd okazały się być bardzo dobrym rozwiązaniem. Dzięki temu rozpoczęły się inwestycję w infrastrukturę i w ponowny rozwój sieci. W 1980 roku po Gdyni kursowało 66 trolejbusów, natomiast pod koniec 1988 roku ich liczba zwiększyła się do 94 sztuk.
Przemiany pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku gdyńskie trolejbusy przetrwały bez większego problemu. Szybko dostrzeżono ekologiczny aspekt tego środka transportu, dzięki czemu mimo nie zawsze najlepszej sytuacji finansowej, sieć trolejbusowa wciąż się rozwijała. Mniej więcej w tym samym czasie na ulicach Gdyni pojawiły się pierwsze trolejbusy przegubowe, zbudowane na bazie Ikarusów 280, które jednak nie były udaną konstrukcją.
W wyniku przekształceń prowadzonych przez niemal całą dekadę, 1 stycznia 1998 roku powołano Przedsiębiorstwo Komunikacji Trolejbusowej sp. z o.o., którego zadaniem jest eksploatacja trolejbusów w Gdyni. Od tego czasu w mieście trwa "złota era" tego środka transportu. Wyremontowana i zmodernizowana została infrastruktura. Cały czas inwestuje się tabor. Posiadane trolejbusy są odnawiane. Kupuje się też nowe pojazdy. W 1999 roku w Gdyni pojawił się, pierwszy w Polsce, częściowo niskopodłogowy trolejbus Jelcz M121MT. W 2001 roku na ulice miasta wyjechały pierwsze w pełni niskopodłogowe trolejbusy Solaris Trollino 12T, zmontowany na bazie autobusu w gdyńskich warsztatach.
Kolejne możliwości rozwoju gdyńskich trolejbusów pojawiły się wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej. W 2005 roku oddano do użytku trasę do pętli „Miętowa”, a w 2006 roku do pętli „Kacze Buki”. Zakupiono również 11 niskopodłogowych trolejbusów Solaris Trollino 12AC. Najważniejszą inwestycją było niewątpliwie jednak oddanie do użytku nowej zajezdni trolejbusowej zlokalizowanej w Leszczynkach w 2007 roku. Obiekt ten zastąpił dotychczasową zajezdnię w Redłowie, która została zlikwidowana. Nowa zajezdnia zaprojektowana została na 90 pojazdów. Obiekt spełnia wszystkie europejskie standardy. Wśród nich jest między innymi w pełni zadaszony plac postojowy - rzecz dotychczas niespotykana w naszym kraju.
Gdyński tabor trolejbusowy od początku obecnego wieku do chwili obecnej zmienił się diametralnie. Licznie eksploatowane pod koniec ubiegłego stulecia trolejbusy Jelcz PR110E zupełnie zniknęły z ulic miasta. Pojazdy te stworzone zostały przy współpracy przedsiębiorstwa KPNA ze Słupsku. Zbudowane je na bazie autobusów Jelcz PR110, wyprodukowanych na początku lat osiemdziesiątych. W 1980 roku powstał prototyp Jelcza PR110E. W latach 1980 - 1992 w Kapenie wyprodukowano w sumie 153 sztuki tych pojazdów, z czego część trafiła także do Gdyni. Niektóre eksploatowane w mieście Jelcze PR110E przeszły gruntowną modernizację, w wyniki czego oznaczono je nowym typem PR110EM. Począwszy od 2000 roku w Gdyni w ten sposób wyremontowano 16 pojazdów. Podczas naprawy głównej całkowicie odnawiano pudło trolejbusu, wymieniano również osprzęt elektryczny, wyposażenie wnętrza, a także system informacji pasażerskiej. Dziś na ulicach Gdyni nie zobaczymy już żadnego pojazdu tego typu. Ostatnie zmodernizowane pojazdy zostały wycofane z ruchu w 2011 roku. Niektóre trolejbusy trafiły do Tychów, gdzie pojeździły jeszcze dwa lata.
W 1992 roku zakłady KPNA w Słupsku rozpoczęły montaż trolejbusów na bazie autobusu Jelcz 120M. Napęd nowych pojazdów w niczym nie różnił się od pierwowzoru PR110E. Pojazdy produkowane w Słupsku w latach 1992 - 1994 otrzymały oznaczenie KPNA/Jelcz 120MTE. Produkcję trolejbusów na bazie Jelcza 120M w latach 1995 - 1997 kontynuowały gdyńskie zakłady naprawcze. W sumie wyprodukowano 15 trolejbusów tego typu. Układ napędowy w tych pojazdach jest identyczny jak w trolejbusie KPNA/Jelcz PR110E.
W 1997 roku Jelcz przy współpracy z PNTKM wyprodukował kolejne 11 pojazdów typu 120MT, z czego 6 znalazło się w Gdyni. Z kolei rok później powstało 20 egzemplarzy trolejbusów typu PNTKM/Jelcz 120ME, z czego 15 sztuk trafiło do Gdyni. Pojazdy te łatwo można było odróżnić od pozostałych Jelczy. Posiadały bowiem panoramiczną szybę z przodu pojazdu. Dzisiaj z wymienionych powyżej pojazdów pozostały zaledwie jeden egzemplarz, który pełni rolę wozu historycznego.
W 1999 roku w Gdyni eksploatację rozpoczął pierwszy w Polsce, niskowejściowy trolejbus, Jelcz M121MT numer 3004. Doświadczenia zdobyte przy tym egzemplarzu pozwoliły na zbudowanie trolejbusu na bazie autobusu Solaris. W 2001 roku do ruchu wprowadzone zostały cztery, w pełni niskopodłogowe pojazdy Solaris Trollino 12T. W wyniku dalszego rozwoju tej konstrukcji w 2003 roku w Gdyni rozpoczął eksploatację Solaris Trollino 12AC, pierwszy trolejbus w Polsce wyposażony w asynchroniczny silnik trakcyjny. Jego budowa prowadzona była przy współpracy z ostrawskim przedsiębiorstwem komunikacyjnym "Dopravni Podnik Ostrava". Od 2009 roku w mieście eksploatowana jest kolejna wersja elektrycznego Solarisa Urbino 12M, wyposażona w polski silnik asynchroniczny firmy Modecom i dodatkowe zasilanie z akumulatorów. W sumie w Gdyni od połowy 2016 roku w ruchu pozostawało 61 trolejbusów z różnym wyposażeniem elektrycznym, zbudowanych na bazie autobusów Solaris Urbino 12.
Dążenie do zwiększenia liczby trolejbusów niskopodłogowych, brak pieniędzy na zakup większej ilość nowych pojazdów oraz nieopłacalność kolejnych remontów kapitalnych starych wozów spowodowały, że zdecydowano się pozyskać nowe trolejbusy w inny sposób niż dotychczas. Otóż postanowiono kupić w Niemczech używany autobus, który następnie przebudowano na trolejbus. Wybór padł na model Mercedes Benz O405N, rocznik 1993. Przebudowa konstrukcji trwała wiele miesięcy, lecz w końcu w 2004 roku na ulice Gdyni wyjechał pierwszy Mercedes "na smyczy". Instalacja napędu elektrycznego pochodzącego ze skasowanego Jelcza PR110E okazała się być bardzo udanym rozwiązaniem. W podobny sposób udało się pozyskać w 2005 roku kolejne 3 sztuki trolejbusów powstałych z używanych autobusów. W szczytowym momencie po ulicach Gdyni kursowało 27 tego typu pojazdów. W 2019 roku większość najstarszych wozów tego typu została wycofana z ruchu. Warto też wspomnieć, że pięć najnowszych pojazdów wyposażono w nową aparaturę elektryczną firmy Enika.
Gdyńskie przedsiębiorstwo postanowiło pójść o krok dalej. W latach 2011 - 2012 roku na trolejbusy przebudowano dwa autobusy Mercedes Citaro O530. Pojazdy te otrzymały numery 3053 i 3054. Zastosowano w nich aparaturę firmy Enika, w tym silniki asynchroniczne współpracujące z baterią trakcyjną, która umożliwia przejazd przez zewnętrznego źródła zasilania kilkunastu kilometrów.
W Gdyni przez wiele lat nie były eksploatowane trolejbusy przegubowe. W 1997 roku wprowadzono do ruchu 7 pojazdów, zbudowanych na bazie autobusów Ikarus 280.26. Nie sprawdziły się one na ulicach miasta, stąd szybko rozpoczęto ich wycofywanie z eksploatacji. Ostatni z nich zakończył służbę w 2001 roku.
Po wycofaniu Ikarusów, przegubowe trolejbusy zniknęły z ulicy Gdyni na wiele lat. W tym czasie w mieście testowane były różne przegubowe pojazdy, jednak władze miasta przez długi czas były przeciwne powrotowi tego typu pojazdów. Sytuacja uległa zmianie dopiero w 2017 roku. Ogłoszono wówczas przetarg na dostawę 30 trolejbusów, w tym 16 przegubowych pojazdów. Zamówienie zdobyła firma Solaris Bus&Coach S.A., która dostarczyła trolejbusy zbudowane na bazie autobusów Solaris Urbino IV generacji. 14 trolejbusów Solaris Urbino 12 IV generacji wprowadzono do ruchu w 2018 roku.
Trolejbusy przegubowe powróciły na ulice Gdyni od 4 marca 2019 roku. Wówczas wprowadzono do ruchu pierwsze z 16 pojazdów Solaris Trollino 18 IV. Pojazdy te kursują na liniach numer 23, 25 i 27 oraz na wybranych brygadach linii autobusowej 181.
Na ulicach Gdyni testowane było co najmniej kilka trolejbusów. Jednym z najciekawszych był Solaris Trolino 24. Tego typu pojazdy trafić mają do Salzburga. Wcześniej jednak pierwszy egzemplarz przechodził jazdy próbne i homologacyjne na ulicach Gdyni w czerwcu i w lipcu 2019 roku. Warto podkreślić, że jest to pierwszy trójczłonowy trolejbus zbudowany w naszym kraju. Z uwagi na swoje gabaryty, podczas pobytu w Gdyni nie mógł wozić pasażerów, a w trakcie poruszania się po ulicach musiał być zabezpieczany jako przejazd ponadnormatywny.
Gdynia posiada również cztery trolejbusy historyczne. W 2003 roku na ulice miasta wyjechał pierwszy z nich, zabytkowy trolejbus Saurer 4TIILM. Pojazd ten pochodzi z 1957 roku, z krótkiej serii 12 sztuk trolejbusów przystosowanych do pracy z przyczepami. Wszystkie wozy tego typu jeździły do 1992 roku w szwajcarskim mieście St. Gallen, następnie zostały przekazane do MZK Warszawa w celu obsługi linii trolejbusowej do Piaseczna. Po likwidacji w 1995 roku trolejbusów w stolicy, pojazdy te stały w dawnej zajezdni trolejbusowej. W 2001 roku dwa trolejbusy wraz z przyczepą sprowadziło do gdyńskiego PNTKM Trobus. Obecnie jeden z gdyńskich Saurerów został przywrócony do eksploatacji i okazjonalnie pojawia się na ulicach miasta.
Dodatkowo, w 2010 roku PKT Gdynia pozyskała zabytkowy trolejbus marki Škoda 9Tr. Pojazd odkupiono od Lubelskiego Towarzystwa Ekologicznej Komunikacji, które z kolei sprowadziło go z czeskiej Ostrawy. Odnowiony w Gdyni, również pojawia się na ulicach miasta w ramach różnych uroczystości. Tabor historyczny uzupełnia jeden Jelcz 120MTE z 1992 roku, przywrócony do stanu oryginalnego oraz trolejbus ZiU-9B, pozyskany w 2016 roku z Łucka na Ukrainie.
Historyczne trolejbusy kierowane są od 1 lipca 2012 roku do obsługi historycznej linii numer 326. Kursuje ona z ulicy Zakręt do Oksywia, gdzie znajduje się zajezdnia autobusowa, przez centrum miasta, a więc ulicę 10 Lutego i Świętojańską do pętli "Orłowo SKM-Klif". Linia 326 funkcjonuje w niedziele i święta w okresie od 1 maja do 31 października z częstotliwością co około 40-60 minut. Do jej obsługi wysyłane są dwa spośród czterech zabytkowych trolejbusów.
Przewozy trolejbusowe w Gdyni niezmiennie od lat obsługuje Przedsiębiorstwo Komunikacji Trolejbusowej w Gdyni, wykonujące pracę na zlecenie Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni. W mieście funkcjonuje 12 linii zwykłych, 1 historyczna oraz 2 zjazdowe. Dwie linie łączą Gdynię z Sopotem. Długość sieci wynosi 36 kilometrów. Obsługuje ją ponad 100 pojazdów. Dzięki zastosowaniu zasilania bateryjnego, gdyńskie trolejbusy mogą poruszać się po ulicach bez sieci trakcyjnej. Taki odcinek funkcjonuje na trasie linii 29 do pętli "Wielki Kack Fikakowo" oraz na trasie linii 31 do pętli przy Ergo Arenie. W 2019 roku trolejbusy wprowadzono też do obsługi wybranych brygad linii autobusowej 181
Sieć trolejbusowa w Gdyni przez lata uchodziła za najlepszą i najnowocześniejszą spośród trzech istniejących w naszym kraju. W drugiej dekadzie dwudziestego pierwszego wieku zarówno Lublin, jak i Tychy wiele zrobiły dla poprawy stanu swojej sieci trolejbusowej, dzięki temu różnica w stosunku do Gdyni zdecydowanie zmalała. Gdynia nie zwalnia jednak tempa i planuje dalsze rozwój tego środka transportu miejskiego.
Komentarze